Unesco: Church of Panagia (Our Lady) tou Moutoulla

Church of Panagia (Our Lady) tou Moutoulla

The church of Panagia is situated in a central area of the Troodos mountain range, in the valley of Marathasa. It is located on a hill above the village of Moutoullas. In 1985 it was inscribed in the UNESCO World Heritage List, which includes nine other painted Byzantine churches of the Troodos range.

According to the dedicatory inscription on the north wall of the Holy Bema, the church was built and decorated with frescoes in 1280, with the donation of Ioannis of Moutoullas and his wife Irene. Both of them are depicted holding a model of the church. It is therefore possible, that the Church of Panagia tou Moutoulla was a private chapel.

The church belongs to the well-known architectural type of the single-aisled, steep-pitched timber roof of the Troodos region. The narthex was added at a later stage, after the beginning of the 16th century, and it extends to the west and north sides the church. The timber roof also covers the narthex.

As far as the mural decoration of the church is concerned, it is worth noting that it is the only series of wall-paintings of the thirteenth century (1280) which survive in Cyprus that can be dated with precision. Due to the small size of the church, the iconographic programme was reduced accordingly. It must be noted that the donors are faithful to the orthodox tradition, without ignoring their contemporary world, a fact that becomes obvious when one notices the repertoire. It is in any case a remarkable set of wall paintings.

Both the style and the iconographic programme of the painter are of great interest. His style is a mixture of older 12th century Byzantine characteristics, with elements from his contemporary western art. He also uses elements from the painting developed in the crusader lands of the East, in Cappadocia, Crete and generally in remote Greek lands. Some of these characteristics can also be seen in Apulian hermitages and the Calabrian churches of South Italy. The exterior of the north wall of the church was decorated at the end of the 15th or the beginning of the 16th century with a scene from the Last Judgement.

Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται σε κεντρική περιοχή της οροσειράς του Τροόδους, μέσα στην κοιλάδα της Μαραθάσας. Είναι κτισμένη σε ένα λόφο πάνω από το χωριό Μουτουλλάς. Από το 1985 περιλαμβάνεται, μαζί με εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους, στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή στο βόρειο τοίχο του Ιερού Βήματος, ο ναός κτίστηκε και τοιχογραφήθηκε στα 1280 με δαπάνη του «Ιωάννη του Μουτουλλά» και της συζύγου του Ειρήνης, οι οποίοι απεικονίζονται να κρατούν το ομοίωμα της εκκλησίας. Ενδέχεται, λοιπόν, να πρόκειται για ένα ιδιωτικό παρεκκλήσιο.

Η εκκλησία ανήκει στο γνωστό αρχιτεκτονικό τύπο των ξυλόστεγων μονόχωρων ναών της οροσειράς του Τροόδους. O νάρθηκας προστέθηκε σε κατοπινό στάδιο, μετά τις αρχές του 16ου αιώνα, και περιβάλλει τη δυτική και βόρεια πλευρά της εκκλησίας. Η ξύλινη αμφικλινής στέγη καλύπτει και το νάρθηκα.

Όσον αφορά το ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, αξίζει να αναφερθεί ότι πρόκειται για τις μόνες ακριβώς χρονολογημένες τοιχογραφίες του 13ου αιώνα (1280) που σώζονται στην Κύπρο. Λόγω των μικρών διαστάσεων του εσωτερικού της εκκλησίας, το εικονογραφικό πρόγραμμα προσαρμόστηκε ανάλογα. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι κτήτορες τηρούν πιστά την ορθόδοξη παράδοση, γεγονός που φαίνεται από την επιλογή των θεμάτων, χωρίς όμως να απομονώνονται από το σύγχρονό τους κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα αξιόλογο ζωγραφικό σύνολο.

Τόσο η τεχνοτροπία του ζωγράφου όσο και το εικονογραφικό πρόγραμμα που ακολουθεί, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τεχνοτροπικά πρόκειται για ένα μείγμα παλαιότερων βυζαντινών προτύπων του 12ου αιώνα, και στοιχείων από τη σύγχρονη του δυτική ζωγραφική. Χρησιμοποιεί επίσης στοιχεία της ζωγραφικής που αναπτύχθηκε στα σταυροφοριακά κρατίδια της Ανατολής και στην Καππαδοκία, την Κρήτη, και γενικά σε απομακρυσμένους ελληνικούς τόπους. Μερικά από τα στοιχεία αυτά συναντούνται και στα ερημητήρια της Απουλίας και τις εκκλησίες της Καλαβρίας στην Κάτω Ιταλία. Στα τέλη του 15ου-αρχές του 16ου αιώνα διακοσμήθηκε η εξωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου με την πολυπρόσωπη σκηνή της Μέλλουσας Κρίσης.

Source: http://www.mcw.gov.cy/mcw/da/da.nsf/DMLindex_gr/DMLindex_gr?OpenDocument